x14 Bias bij Beleggen: Pas Op en Voorkom Fouten!

Happy Investors

Beste Happy Investor, In dit gastartikel van Jorgo worden 14 vooroordelen (biases) opgesomd en kort toegelicht. Als belegger wil je bewust zijn van deze biases. Een bias bij beleggen heeft namelijk impact op je besluitvorming. Door hier bewust mee om te gaan, kan je jou beleggingsbeslissingen verbeteren.

Een bias (bij beleggen) is een systematische neiging om af te wijken van een rationele besluitvorming. Mensen en, op hun beurt, beleggers blijken doorgaans onderhevig te zijn aan verschillende biases die onze beleggingsbeslissingen beïnvloeden (Barberis, 2020). Biases worden voornamelijk bestudeerd in de psychologie, gedragseconomie, en behavioral finance.

Hieronder maken we een vertaalslag van 14x bias bij beleggen. Met behulp van een korte uitleg en praktische tips, kan je dankzij dit artikel betere keuzes maken voor eventueel hoger rendement.

Laten we snel beginnen!

Inhoudsopgave:

Deel 1 Bias bij Beleggen: Aversies (4)
Deel 2 Bias bij Beleggen: Vooroordelen (6)
Deel 3 Bias bij Beleggen: Effect (4)

Deel 1 Bias bij Beleggen: Aversies (4)

Een viertal bias bij beleggen komt voort uit aversie. Aversie is een intens gevoel van afkeer van iets, met de wens om het te vermijden of zich ervan af te keren. Beleggers hebben de neiging afkerig te zijn van risico’s, verliezen, spijt en teleurstelling. Deze afkeur heeft (onbewust) invloed op jouw beslissingen, en meestal niet positief.

Bias Beleggen 1. Risicoaversie

Risicoaversie is de voorkeur van beleggers voor een zekere uitkomst boven een onzekere uitkomst met een gelijke of hogere verwachte waarde. Wij hebben de neiging om risico’s af te wenden wanneer dat mogelijk is. Een risicomijdende belegger zet zijn geld bijvoorbeeld liever op een veilige bankrekening of gediversifieerde activa zoals een ETF, dan in één aandeel dat een hoog verwacht rendement kan hebben maar ook aanzienlijke verliezen kan meebrengen (bv. cryptocurrency).

Risicomijdende beleggers geven dan ook vaker de voorkeur aan investeringen met een lage volatiliteit. Een goed voorbeeld zijn REITs vs. niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen. Qua activiteit investeren beide fondsen in vastgoed. Maar een REITs heeft koersvolatiliteit, iets waar je met niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen geen last van hebt.

Een voorbeeld van goede vastgoedfondsen zijn SynVest of Corum Investments.

Bias Beleggen 2. Verliesaversie

Onderzoekers ontdekten dat de pijn van het verliezen van geld psychologisch ongeveer twee keer zo sterk is als het plezier van het winnen van geld. Verliesaversie is dus de neiging van beleggers om liever verliezen te vermijden dan gelijkwaardige winsten te behalen. Anders gezegd, beleggers zijn eerder bereid risico’s te nemen om een verlies te vermijden dan om een winst te maken.

Een voorbeeld van hoe dit verkeerd kan uitpakken is door het te vroeg verkopen van je beste aandelen. Wie te vroeg verkoopt, kan wel eens behoorlijke rendementen mislopen vanwege het momentum.

Bias Beleggen 3. Spijtaversie

Spijt is een basisemotie. Als u vreest of verwacht dat uw beleggingsbeslissing in de toekomst achteraf verkeerd kan blijken te zijn, vertoont u spijtaversie. U zou bijvoorbeeld een activa niet kunnen kopen omdat u vreest dat uw beslissing verkeerd zou kunnen blijken te zijn. Spijtaversie kan leiden tot meer risicomijdend gedrag (veiligere beleggingen) of meer risicozoekend gedrag (risicovolle beleggingen).

Bias Beleggen 4. Aversie tegen teleurstelling

Teleurstelling is het gevoel van ontevredenheid dat je ervaart als je verwachtingen of hoop niet uitkomen. Teleurstellingsaversie is een bron van psychologisch leed en nauw verwant met spijtaversie, maar toch verschillend. Teleurstelling is een psychologische reactie op een belegging die niet aan uw verwachtingen beantwoordt (bv. Ik verwachtte 10% rendement op mijn belegging, maar behaalde slechts 4%), terwijl spijtaversie u er zelfs van kan weerhouden het activa überhaupt te kopen.

Een gevaarlijke combinatie hierbij is dat u heeft besloten om een bepaald aandeel of ETF niet te kopen, en dat deze vervolgens heel hard stijgt. Uw spijt kan leiden tot Fear-of-Missing-Out (FOMO). Vervolgens koopt u alsnog dit aandeel/ETF, maar ditmaal tegen een hogere prijs. Hierdoor loopt u niet alleen meer risico, maar ook zal de potentiële winst lager zijn.

Tip: een goed begin is cruciaal voor succesvol beleggen met hoger rendement en vermijd geld verliezen

Wie succesvol wilt beleggen (of vermogen opbouwen) dient goed te beginnen. Een goed begin is het halve werk. Je wilt immers voorkomen dat je geld verliest, en er zeker van zijn dat je positief rendement haalt op de langer termijn. Dit is het verschil tussen rijker of armer worden. Begin daarom 100% goed door in jezelf (continue) te investeren!

Hieronder mijn persoonlijke tips om in jezelf te investeren voor succesvoller beleggen:

Deel 2 Bias bij Beleggen: Vooroordelen (6)

Een vooroordeel is de neiging om situaties of uitkomsten in een bepaalde richting te beoordelen. Een zestal bias bij beleggen komen voort uit een vooroordeel. Hieronder bekijken we ze allemaal.

Bias Beleggen 5. Vooringenomenheid heden

Een vooringenomen belegger heeft de neiging om prestaties op korte termijn te overwaarderen ten opzichte van prestaties op lange termijn. Veel onderzoek toont aan dat mensen, beleggers en financiële instellingen onderhevig zijn aan present bias (bv. Cohen et al., 2020).  Bijgevolg hebben we de neiging om onze toekomst te onderwaarderen. Juist vanwege deze bias is het van groot belang om te overwegen om voor de lange termijn te beleggen door middel van bijvoorbeeld ETF’s. Val niet voor de verleidingen op korte termijn.

Dit is waar day traders de val in lopen. Deze bias bij beleggen drijft tot hebzucht om snel geld te verdienen. Als gevolg, zal een day trader meer risico nemen. Terwijl een lange termijn belegger juist risico verlaagt door tijd in haar voordeel te gebruiken.

Het effect van lange termijn beleggen is uiteindelijk vele malen sterker, doordat het rendement-op-rendement effect toeneemt. Dit zie je ook terug in de lange termijn beleggingsstrategie van Jorik.

Bias Beleggen 6. Home bias

De home bias is de neiging van beleggers en, in mindere mate, financiële instellingen in de meeste landen om slechts bescheiden bedragen aan buitenlandse activa aan te houden. Met andere woorden, beleggers hebben de neiging te investeren in bedrijven in hun eigen land, in veel gevallen omdat zij vertrouwd zijn met dergelijke bedrijven. Dit is een raadsel, omdat wij allen uit de basistheorie weten dat diversificatie leidt tot hogere verwachte rendementen en vooral tot lagere risico’s.

Voor Nederlanders kan deze bias bij beleggen al helemaal nadelig uitpakken. Zo leg ik in dit artikel uit waarom niet investeren in AEX index wel eens een prima keuze kan zijn!

Bias Beleggen 7. Herding-vooringenomenheid

Herding is het gedrag van beleggers die collectief als groep handelen zonder enige centrale sturing. Grote gebeurtenissen op de aandelenmarkten beginnen vaak met kuddegedrag: beleggers beginnen collectief te kopen (zeepbellen) of beginnen collectief te verkopen (crashes). Veel van dergelijke situaties zijn irrationeel en worden gedreven door emotie, zoals de angst om iets te missen gedreven door spijtaversie. Herinnert u zich de Bitcoin-zeepbel?

Er kan ook geprofiteerd worden van deze situatie. Dit noemen ze “buy the dip”. Of zoals Warren Buffet aangeeft, moeten we angstig zijn wanneer iedereen hebzuchtig is, en hebzuchtig zijn wanneer iedereen angstig is.

Bias Beleggen 8. Framing vooringenomenheid

Het framing-effect treedt op wanneer beleggers beslissingen nemen op basis van de manier waarop informatie wordt gepresenteerd, in plaats van op basis van de feiten zelf. Brokers maken gebruik van dergelijke framing-effecten wanneer ze iets aan u willen verkopen. Het verkoopt natuurlijk beter als de broker u vertelt dat het rendement vorige maand 15% was, dan dat hij u vertelt dat het rendement het afgelopen jaar min -5% was. Wees bewust en controleer zelf de cijfers, data en feiten.

Bias Beleggen 9. Waarschijnlijkheid weging

Veel mensen kunnen objectieve waarschijnlijkheden niet correct inschatten, omdat we de neiging hebben om waarschijnlijkheden subjectief te verdraaien. Uit het Nobelprijswinnend onderzoek van Kahneman bleek dat mensen kleine waarschijnlijkheden overschatten: een objectieve waarschijnlijkheid van 5% wordt subjectief veel groter geïnterpreteerd. Dit is een van de redenen waarom we collectief nog steeds loterijbriefjes kopen en vasthouden aan verliezende beleggingen, hoewel de kans op winst en mean reversion typisch klein zijn.

Deze bias bij beleggen kan ertoe leiden dat u te lang vasthoudt aan verliezende aandelen, in de hoop (of verwachting) dat zij weer gaan stijgen op de lange termijn. Nu kan dit in sommige gevallen waar zijn, indien het bedrijf een duurzaam competitief voordeel heeft en jaarlijkse omzet- en winstgroei realiseert. Indien dat niet het geval is, kan het soms beter zijn om je verlies te pakken.

Bias Beleggen 10. Overmoed

Kortom, beleggers hebben een egoïstisch geloof dat we beter zijn dan we in werkelijkheid zijn. In wezen hebt u de neiging om een valse en misleidende beoordeling van je vaardigheden en intellect te houden. Elke belegger denkt bijvoorbeeld dat hij bovengemiddeld goed is in zijn prognosevaardigheden, maar het is uiteraard (statistisch) onmogelijk voor elke belegger om boven de gemiddelde belegger uit te steken. Het gevaar van dit vooroordeel is dat het u vatbaar maakt voor beleggingsfouten, omdat u minder voorzichtig handelt door de illusie van kennis.

Deel 3 Bias bij Beleggen: Effect (4)

Naast aversies en biases zijn er vier sterke beleggerseffecten waargenomen op de financiële markten.

Bias Beleggen 11. Dispositie-effect

Beleggers houden doorgaans te lang vast aan verliezende beleggingen, maar verkopen winnende beleggingen te snel. Dit is het dispositie-effect. Door verliesaversie houden beleggers vast aan verliezende beleggingen in de hoop op mean reversion (pas op voor overmoed 😉 ). Door risicoaversie verkopen beleggers winnende beleggingen snel om zeker te zijn van winst (wees bedacht op teleurstelling in de toekomst). Maar vergeet niet dat het uiterst moeilijk blijft om de markt optimaal te timen om te kopen of te verkopen.

Bias Beleggen 12. Verankeringseffect

U gebruikt een doel, zoals een streefgetal of rendementswaarde, waarop u zich fixeert als u belegt. Dit doel werkt als een anker. Vaak houden beleggers te veel vast aan zo’n anker, wat leidt tot irrationeel beleggingsgedrag. Het gevolg is dat u slechte aan- en verkoopbeslissingen neemt. De aankoopprijs is bijvoorbeeld onbewust een veelgebruikt anker: “Ik zal mijn belegging niet lager verkopen dan de aankoopprijs, laten we vasthouden”. Terwijl het de moeite waard kan zijn om uw bezit gewoon te verkopen.

Het bepalen van een juiste timing om aandelen te verkopen is niet zo gemakkelijk. Meer hierover lees je in dit artikel over strategieën voor aandelen verkopen.

Bias Beleggen 13. Kalendereffect

Door gedragsbiases, vraag- en aanbodeffecten en institutionele settings is het gedrag van de aandelenmarkten gerelateerd aan de kalender, zoals dag van de week, tijd van de maand of tijd van het jaar. Als belegger zou u deze effecten kunnen benutten voor market timing.

Bias Beleggen 14. Gewoontevorming

Gewoontevorming is het proces waarbij gedragingen automatisch worden. Onze hersenen vinden dat prettig, omdat we dan minder hoeven na te denken, maar gewoonten kunnen ook leiden tot irrationele of suboptimale beleggingsbeslissingen. Er zijn twee soorten: (i) interne gewoonten en (ii) externe gewoonten. Ten eerste hebben wij de neiging onze huidige prestatie te evalueren aan de hand van prestaties uit het verleden (een anker), omdat wij vandaag graag beter af zijn dan gisteren. Ten tweede hebben wij de neiging onze beleggingsprestaties te evalueren met die van anderen (vrienden, buren, collega’s), omdat wij graag beter af zijn dan zij.

Referenties

Nicholas Barberis, Chapter 2 – Psychology-Based Models of Asset Prices and Trading Volume. Editor(s): B. Douglas Bernheim, Stefano DellaVigna, David Laibson, Handbook of Behavioral Economics: Applications and Foundations 1, North-Holland, Volume 1, 2018, Pages 79-175.

Cohen, Jonathan, Keith Marzilli Ericson, David Laibson, and John Myles White. 2020. “Measuring Time Preferences.” Journal of Economic Literature, 58 (2): 299-347.